I. COVID-19

Inleiding

Het afgelopen jaar stond wederom voor een belangrijk deel in het teken van COVID-19. In deze paragraaf komen de gevolgen van deze pandemie voor onze gemeente aan de orde. Als onderbouwing voor deze paragraaf stelden we een COVID-19 Impactanalyse 2021 op. Hierin gaven we aan welke meer en minder uitgaven, meer en minder inkomsten er zijn en de compensatie- en/of herstelmiddelen die wij van het Rijk hiervoor kregen.

De gevolgen van COVID-19

De wereldwijde COVID-19 pandemie had afgelopen jaar nog steeds een grote impact op het dagelijks leven van mensen en organisaties. Zo ook voor onze gemeente. De crisisbeheersing werd regionaal aangestuurd via een speciaal crisisteam (Regionaal Beleidsteam) onder leiding van de voorzitter van de veiligheidsregio. Vanuit de veiligheidsregio’s werd nauw samengewerkt met het Rijk dat de aanpak voor zorg en maatregelen landelijk coördineerde. De burgemeester woonde als voorzitter van de Veiligheidsregio Zeeland periodiek het Veiligheidsberaad bij, bestaande uit de voorzitters van de 25 Veiligheidsregio’s in Nederland. In dit overleg werd vaak met leden van kabinet overlegd over nieuwe of aangepaste maatregelen.

Diverse medewerkers hadden een rol in de regionale bestrijding van de crisis. Zij werkten samen met medewerkers van andere Zeeuwse gemeenten vanuit het team Bevolkingszorg van de Veiligheidsregio. Deze extra inzet ging deels ten koste van reguliere werkzaamheden. Niet alleen op het gebied van de Veiligheidsregio hebben wij extra inzet gepleegd, ook voor de uitvoering van de TOZO, de handhaving, communicatie en dienstverlening hebben wij nieuwe en extra werkzaamheden verricht. Medewerkers werkten grotendeels thuis, tenzij het voor de dienstverlening noodzakelijk was om op kantoor te werken.
Niet alle medewerkers binnen de gemeente konden hun reguliere werkzaamheden uitvoeren tijdens de twee lockdowns. Deze groep medewerkers heeft zich ingezet voor andere werkzaamheden. In plaats van zwemles geven, werden de zwembaden schoongemaakt. Medewerkers hebben onder andere zwerfvuil opgehaald, extra ondersteuning geboden bij de milieustraat en ondersteuning geboden bij het digitaliseren van het archief.
Ook had de COVID-19 crisis impact op de financiën. Enerzijds hadden wij minder lasten op het gebied van o.a. scholing, reis- en verblijfskosten, vervoerskosten leerlingen en Wmo en evenementen. Anderzijds maakten extra kosten voor noodopvang voor kinderen, afvalverwerking, het uitvoeren van de TOZO, een groter beroep op de bijstand en betaalden wij de subsidies en zorgkosten door ter compensatie. Daarnaast hadden we lagere inkomsten door lagere opbrengsten uit bijdragen voor het peuteraanbod en lagere opbrengsten van leges en belastingen. Het Rijk stelde diverse compensatie- en herstelmiddelen COVID-19 beschikbaar.

Over COVID-19 namen we over 2021 ongeveer 50 besluiten. Dit betrof onder andere:

• Meerdere keren uitstel van betaling;
• Vergoeding meerkosten Wmo/Jeugd;
• Marktgelden;
• (Opnieuw) instellen cultuurfonds en bijdragen daaruit;
• Ondersteuning jeugd- en jongerenorganisaties;
• Welzijn in COVID-19 tijd;
• Subsidies en COVID-19;
• Noodopvang cruciale beroepen;
• Inrichting stemlokalen;
• Verlenging opties bedrijventerreinen;
• Openstelling horeca en zwembaden;
• Uitvoering TOZO en TONK;
• Financiële tegemoetkoming COVID-19 check;
• Flexwerken tijdens en na COVID-19.

Deels betroffen de besluiten beantwoording van diverse vragen gesteld door raadsleden voor inlichtingen over COVID-19. De onderstaande impactanalyse geeft inzicht in de (financiële) gevolgen voor het jaar 2021.

Uitkomst van de impactanalyse COVID-19

In onderstaand overzicht per programma staat het resultaat van de impactanalyse op deze jaarrekening.

NB. De compensatie voor het Rijk maakt onderdeel uit van dit overzicht. Ons uitgangspunt hierbij is dat we de bedragen inzetten voor hetgeen het Rijk ons de compensatie- en/of herstelmiddelen gaf.
Aandachtspunt bij dit overzicht is dat aan het salaris gekoppelde onderdelen van de organisatie niet zijn verdeeld over de programma's, Deze zijn opgenomen in OVH. Dit betreft het salaris zelf, overuren, reis- en verblijfskosten en scholing.

In het vervolg gaan we per programma in op de impact van COVID-19 op deze jaarrekening.

Programma 0 Bestuur en ondersteuning

De belangrijkste oorzaken van het nadeel op dit programma zijn hogere kosten verkiezingen (€ 98.000) en hogere kosten (€ 60.000) voor vergaderingen gemeenteraad, wisselingen in het college en de digitale nieuwjaarsborrel.
Daarnaast is er compensatie van het Rijk voor verkiezingen (€ 75.000).  

Programma 1 Veiligheid

Het nadeel op dit programma is ontstaan door extra inhuur Buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA) voor € 190.000. Dit voor de handhaving van de COVID-19 maatregelen. Van het Rijk ontvingen we een subsidie Tijdelijke ondersteuning toezicht en handhaving van € 95.000 en vanuit de crisisorganisatie bij de VRZ € 60.000.
Daarnaast ontvingen we via het gemeentefonds als centrumgemeente € 120.000 te verdelen over de deelnemende gemeenten in de Veiligheidsregio Zeeland. Omdat deze verdeling later plaatsvindt hevelen we dit bedrag bij de bestemming van het saldo van deze jaarrekening over naar 2022.

Programma 2 Verkeer, vervoer en waterstaat

In dit programma zijn naast extra inzet van medewerkers die onderdeel uitmaken van OVH geen COVID-19 gevolgen gemeld/geïnventariseerd.

Programma 3 Economie

Bij dit programma zijn er minder inkomsten voor marktgelden (€ 11.000).

Programma 4 Onderwijs

Scholen en kinderopvanginstelling waren aan het begin van het jaar door de lockdown van 16 december 2020 tot 8 februari nog gesloten. We betaalden € 7.000 eigen bijdragen terug. De kosten die wij via het Samenwerkingsverband Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) betaalden voor het leerlingenvervoer waren € 130.000 minder. Later in het jaar maakten we nog kosten voor extra legionella spoelingen (€ 7.000) bij de scholen.
Het Rijk gaf ons compensatie (€ 17.000) om een bepaalde groep ouders die kosten hadden gemaakt voor kinderopvang tijdens de sluiting te vergoeden.

Programma 5 Sport, cultuur en onderwijs

De hogere lasten in dit programma betreft vooral minder toegangsgelden en huuropbrengst in de Vliegende Vaart en de zwembaden (€ 334.000). De specifieke uitkering van het Rijk (SPUK) exploitatietekorten IJs- en zwembaden compenseert dit voor € 105.000. Een tweede deel van de SPUK is in aanvraag. Besluitvorming hierover vindt in 2022 plaats.
Ook ontvingen we € 766.000 via het gemeentefonds voor lokale culturele voorzieningen. Dit bedrag stopten wij volledig in een steunfonds, waarop culturele instellingen een beroep konden doen. Dit loopt door naar 2022.
Daarnaast betreft het kosten voor preventie in verband met legionella bij de sportaccommodaties (€ 8.000) en minder benodigd schoonmaak (€ 40.000).
Tenslotte hadden we meer kosten (€ 22.000) aan het COVID-19 proof organiseren van de kermis.

Programma 6 Sociaal domein

Het positief saldo op dit programma betreft voor een groot deel het overschot op de Rijkscompensatie voor de TONK van € 735.000. We ontvingen € 800.000 en hadden € 65.000 kosten. Dit overschot komt terecht in het rekeningresultaat omdat minimabeleid geen onderdeel uitmaakt van het hekwerk Sociaal domein. De reden hiervan is dat financiering van het minimabeleid onderdeel uitmaakt van de algemene uitkering van het Gemeentefonds.
We ontvingen (en betaalden) aan Dethon door te betalen SW compensatie (€ 219.000) ten behoeve van de oude WSW. Daarnaast betreft het 80% van het compensatiebedrag meerkosten Wmo en Jeugd 2020 (€ 180.000) aan de Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland (IJZ), Deze organisatie voert de compenserende werkzaamheden in Zeeland uit. De compensatie van het Rijk hiervoor zat in de vorige jaarrekening. Voor 2021 kregen we opnieuw vergoeding van het Rijk, welke wij overhevelen bij de bestemming van het saldo van de jaarrekening naar 2022, om het dan te betalen aan de IJZ.
De kosten die wij via het Samenwerkingsverband Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) betaalden voor het Wmo-vervoer waren € 204.000 minder.
Naast deze zaken kregen we nog voor veel andere onderdelen binnen dit programma compensatie- en/of herstelmiddelen van het Rijk. Wij voegden deze toe aan de onderdelen waarvoor het Rijk deze middelen gaf. Voor een overzicht hiervan verwijzen wij naar de tabel aan het einde van deze paragraaf.
De besteding van deze middelen deden we door: inzet waarvoor het bedoeld was, overheveling naar het volgende jaar of voor de onderdelen van het hekwerk toevoeging aan de reserve sociaal domein. Hierdoor verloopt het voor deze posten per saldo budgettair neutraal.

Programma 7 Volksgezondheid en milieu

Tijdens COVID-19 was het drukker op de milieustraten. Dit jaar ontvingen we compensatie daarvoor door het Rijk van € 91.000. Naast dat er al hogere kosten in voorgaand jaar zaten was dit ook in dit jaar het geval voor € 54.000. Per saldo een positief verschil dit jaar. Dit voordeel werd nog groter omdat we minder konden inhuren bij vergunning en handhaving en we tijdelijk geen textiel inzamelden.

Programma 8 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

In dit programma zijn naast extra inzet van medewerkers die onderdeel uitmaken van OVH geen COVID-19 gevolgen gemeld/geïnventariseerd.

Overhead (OVH) (hier vooral organisatiekosten)

De belangrijkste hogere lasten in dit onderdeel (€ 681.000) betreffen uren eigen medewerkers besteed aan COVID-19. Tegenover deze hogere lasten staan lagere lasten op eigen medewerkers van hetzelfde bedrag omdat ze geen andere reguliere werkzaamheden hebben kunnen doen. Dit omdat deze er niet waren door COVID-19 of de noodzaak om COVID-19 voor te laten gaan.
Ook zijn er door de eigen medewerkers overuren ( € 391.000) gemaakt voor COVID-19 die van invloed zijn op de hogere lasten. Daarnaast zijn er diverse organisatorische en beveiligingskosten gemaakt voor COVID-19 voor in totaal € 57.000.

De hogere lasten voor de reguliere uren eigen medewerkers besteedt aan COVID-19 leiden niet tot hogere lasten voor de gemeente.  De gemeente betaalt de salarissen voor deze uren al. Wel hebben medewerkers hun reguliere werk niet kunnen doen door COVID-19. Bij de lagere lasten compenseren wij de € 681.000 aan kosten, zodat de reguliere ureninzet van de medewerkers budgettair neutraal blijft. Daarnaast zijn er minder lasten voor overige personeelsaangelegenheden van € 316.000. Het betreft minder scholing (€ 160.000), reis- en verblijfskosten (€ 102.000) en kantine benodigdheden (€ 54.000).

Algemene dekkingsmiddelen

De hogere lasten op dit onderdeel betreft de storting in de voorziening dubieuze debiteuren (€ 137.000) voor verwachte oninbaarheid door COVID-2019 van belasting- en overige debiteuren.

De hogere baten komen door de afrekening reële compensatie van het Rijk voor inkomstenderving in 2020 (€ 34.000).

De lagere baten betreffen minder parkeeropbrengsten (€ 326.000). Het Rijk gaf in de Decembercirculaire 2021 Gemeentefonds aan de gemeenten voor 2021 ook reëel te compenseren voor inkomstenderving. Hierover komt volgend jaar meer duidelijkheid.

Tot slot van deze impactanalyse verwijzen wij voor de in deze jaarrekening opgenomen risico's van COVID-19 naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Totaaloverzicht corona-compensatie Rijk

Onderstaand geven wij nog een totaaloverzicht van de corona-compensatie van het Rijk via het gemeentefonds in 2021.

Tenslotte heeft het Rijk bij de Septembercirculaire 2020 Gemeentefonds de opschalingskorting (€ 494.000) voor 2021 geschrapt. Dit bedrag is ten gunste gebracht van het voorlopig begrotingsresultaat, en zit nu in het rekeningresultaat 2021.